Sık Sorulan Sorular

Bir ürün, süreç veya hizmetin belirli bir standarda veya teknik düzenlemeye uygun olduğunun yazılı olarak üçüncü taraf (bağımsız) bir kurum veya kuruluş tarafından belirlenmesi faaliyetidir.

Akreditasyon, bir uygunluk değerlendirme kuruluşunun (belgelendirme kuruluşu, laboratuvar, muayene) görevlerini yerine getirme yeterliliğinin ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterler bazında onaylanmasıdır.

Belgelendirme kuruluşlarının, laboratuvarların ve muayene akredite olmaları için, ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler bir mecburiyet getirmemektedir. Akreditasyon, tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır. Akreditasyon ulusal veya uluslararası kabul gören bir akreditasyon kuruluşu tarafından yapılabilmektedir. Belgelendirme kuruluşları, laboratuvarlar, muayene kuruluşları ve SMIIC üyesi veya birliğe gözlemci statüsüyle katılım sağlayan bir ulusal akreditasyon kuruluşu veya karşılıklı tanınma anlaşması yaptığı başka bir bölgesel akreditasyon kuruluşu tarafından akredite edilmiş ise bu belgelendirme kuruluşları, laboratuvarlar, muayene kuruluşlarının verdiği belgeler veya düzenlediği raporlar, uluslararası alanlarda geçerlidir ve kabul görür.

Uygunluk değerlendirmesi faaliyetlerinde bulunan kuruluşların; ortak teknik prensip ve işleyiş usullerine göre çalışmasını sağlamak, belirlenmiş uluslararası kriterler karşısında yeterliliği tespit edilenlerin verdiği belge ve raporların karşılıklı tanınabilirliğini temin etmek amacıyla, birçok ülke uygunluk değerlendirmesi sahasını düzenleyen akreditasyon birimlerini oluşturmaktadır. Ülkemizde de helal uygunluk değerlendirmesi faaliyetlerini akredite etmek için 18 Kasım 2017 tarihinde yayımlanan 30244 sayılı kanunla Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) kurulmuştur. Ülkemizdeki ve yurt dışındaki laboratuvar, belgelendirme ve muayene kuruluşlarını akredite etmek üzere kurulmuş olan Helal Akreditasyon Kurumu'nun merkezi Ankara'dadır. HAK'ın; özel hukuk hükümlerine tabi olarak çalışmalarını sürdürecek, tüzel kişiliği haiz, idari ve mali özerkliğe sahip bir statüsü vardır.

Belgelendirme kuruluşları; helal belgelendirme talep eden kuruluşlarda, ilgili helal standardının gereksinimlerine uygun olarak kurulup, işletilmekte olduğunu denetleyen ve bunu bir belge ile dokümante eden organizasyonlardır.

Yurtiçi veya yurtdışı bir akreditasyon kurumundan akredite olan bağımsız kuruluşlar belge vermeye yetkilidir ancak Türkiye içinde satış yapmayı/hizmet vermeyi hedefleyen kuruluşlar için Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) akreditasyonu şartı bulunmaktadır. Türkiye'de gerek ulusal ve gerekse uluslararası faaliyet gösteren birçok belgelendirme kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşlar, akreditasyon kuruluşlarının internet sitelerinde belge vermeye yetkili oldukları kapsamlar, akreditasyon süreleri ve iletişim bilgileri ile birlikte yayımlanmaktadır. Milli akreditasyon kurumumuz olan Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) web sitesinde de bu bilgilere yer verilmektedir.

Belgelendirme yapmaya yetkili ve verdiği belgeler ulusal ve uluslararası pazarda kabul gören, bu kapsamda yurtiçi veya yurtdışı bir akreditasyon kurumundan OIC/SMIIC 2 Standardı'na göre akredite edilmiş bir belgelendirme kuruluşu seçilmelidir. Bu amaçla; çalışılması düşünülen belgelendirme kuruluşunun akreditasyonunun devam edip etmediği Helal Akreditasyon Kurumu'nun internet sayfalarından incelenmelidir. Bununla birlikte, belgelendirme kuruluşu seçiminde diğer önemli bir kriter de belgelendirme kuruluşunun akreditasyon kapsamıdır. Çalışılması düşünülen belgelendirme kuruluşunun akreditasyon kapsamında, kuruluşunuzun faaliyetleri yer almalıdır. Belgelendirme kuruluşunun akreditasyonu devam etmiyor ve belgelendirme faaliyetleri kapsamında, kuruluşunuzun faaliyetleri bulunmuyorsa verdiği belge geçerli bir belge değildir. Bununla birlikte, belgelendirme kuruluşunu seçiminde diğer önemli bir kriter, müşteri veya hedef müşteri grubunun özellikleri ve ihracat söz konusu ise ilgili ülkenin ithalat kanunudur. Örneğin; Malezya ile çalışan bir firma için muhtemelen Malezya'dan akredite olmuş bir kuruluştan belgelenme, müşteri nezdinde kuruluşu daha tercih edilir kılabilir. Bunların dışında, belgelendirme kuruluşunun seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterler şunlardır:

• Kuruluşun hangi kurumdan akredite olduğu,
• Kuruluşun akreditasyon kapsamı,
• Kuruluşun sahip olduğu deneyim ve yaklaşım,
• Kuruluşun referanslarının genel olarak yeterliliği,
• Belgelendirme ve sonrasındaki denetimlerin maliyet ve koşulları,
• Kuruluşun sahip olduğu prestij ve imaj,
• Kuruluşun gösterdiği kolaylık ve esnekliklerdir.

Öncelikle helal sisteminin benimsenmesi kuruluşun stratejik bir kararı olmalıdır. Helal belgesi almak isteyen kuruluşların üst yönetimi bu konuda istekli ve kararlı olmalıdır. Bu çalışmalar genel olarak aşağıdaki sıraya uygun olarak yürütülür:

• Helal şartları ile ilgili eğitimleri almak,
• Helal sistemi ile ilgili dokümantasyon çalışmalarını yapmak,
• Helal sistemini uygulamak,
• Helal sisteminin uygulanmasında ortaya çıkan aksaklıkları tespit etmek ve bu aksaklıkları düzeltmek,
• Akredite bir helal belgelendirme kuruluşuna belgelendirme başvurusunda bulunmak.

Belgelendirme için hazırlıkların yapılması, belgelendirme denetiminin yapılması ve belge alındıktan sonraki sürecin sağlıklı ve kuruluşa katma değer sağlayabilmesi için deneyimli ve profesyonel bir danışmanlık hizmeti alınmasını önermekteyiz.

Sistemin kısa zamanda ve kolayca hazırlanması için planlı ve deneyimli bir yol gösterici gereklidir. Ancak danışmanlık hizmetinin alınması konusunda kesinlikle bir zorunluluk bulunmamaktadır. Kuruluş süreçlerine hâkim, ilgili helal standardı ile ilgili gerekli eğitimleri almış kişiler tarafından standardın gereklerini yerine getirecek bir sistem kurulması mümkündür.

Danışman kuruluşlar, helal sistemlerinin kurulması, uygulanması ve eğitimlerinin verilmesi vb. konularda faaliyet gösteren özel kuruluşlar veya bu kapsamda özel hizmet sunan kişilerdir. Helal belgelendirme kuruluşlarının helal sistemlerinin kurulması esnasında danışmanlık hizmeti vermesi kesinlikle yasaktır. Bu husus, standartlar ile kesin olarak hükme bağlanmıştır ve belgelendirme kuruluşları için birtakım yaptırımları bulunmaktadır.

Bu konuda çeşitli danışmanlık hizmeti veren kişi veya kuruluşların web sitelerinden veya daha önceden bu konularda çalışmalarda bulunmuş kuruluşların referanslarından yararlanmak mümkündür.

Kurulması düşünülen helal sistemi ile ilgili olarak; temel eğitim, dokümantasyon eğitimi, kuruluş içi tetkikçi eğitimi gibi eğitimlerin konusunda uzman eğitimcilerden alınması kuruluş için önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra, kuruluş, helal sistemi kurulması konusunda başka eğitimlere de ihtiyaç duyabilmektedir. Bu eğitimlerin neler olduğu, kuruluşun sahip olmak istediği helal sisteminin derinliği ve kuruluş personelinin yeterliliğine göre değişiklik göstermektedir. Bilinçlendirme ile ilgili eğitimleri kuruluş geneline yaygın olarak aldırmak yararlı olabilir. Temel eğitimler için üst yönetim, bölüm yöneticileri ve bölüm temsilcilerinden oluşturulan gruplar, iç tetkikçi eğitimleri konusunda ise, her bölümden en az bir kişinin (mümkünse bölüm yöneticisi, üretimden/hizmet sunumundan sorumlu yönetici) katılımı yararlı olmaktadır.

Başvuru formları ile sizden başvurunuz ve belgelendirme talep ettiğiniz kapsam yazılı olarak istenir. Eğer başvuru uygunsa, belgelendirme teklif ve sözleşmesinin karşılıklı olarak imzalanmasını müteakip, kuruluş için iki aşamalı bir denetim süreci başlatılır. Genel hatlarıyla anlatmak gerekirse; denetim sürecinin 1. aşamasında belgelendirmek istediğiniz helal standardına ilişkin dokümantasyonun, belgelendirme talep edilen helal standardına göre uygunluğu incelenir. Bununla birlikte, ilgili asgari gerekliliklerin karşılanıp karşılanmadığı değerlendirilerek kuruluşun aşama 2 denetimine hazır olup olmadığı belirlenir. Aşama 1 denetimi sonucunda bir sorun tespit edilmezse, kuruluşunuza ait tesislerde, üretim/hizmet görülecek şekilde yapılacak aşama 2 denetimi planlanır. Aşama 2 denetimi sırasında helal sistemi uygulamalarınızın, üretim/hizmet sunumunun helal gerekliliklerini yerine getirdiği, helal sistemi dokümantasyonuna uygunluğu ve bütünsel olarak tutarlılığı değerlendirilir ve üretime konu ürünlerinizden numune alınıp akredite laboratuvara gönderilerek analiz ettirilir. Analiz sonucu da olumlu ise belge almaya hak kazanırsınız. Söz konusu denetimle ilgili belgeler incelenip onaylandığında ise, helal belgeniz hazırlanır ve teslim edilir.

Denetim gününü etkileyecek birçok faktör bulunmaktadır. Kısaca; kuruluşun hangi helal standardına göre belgelendirilmek istendiği, kuruluşun büyüklüğü, HACCP çalışması sayısı, ürün çeşitliliği, coğrafi dağılımı, çalışan sayısı, sektörü, proseslerinin özellikleri vb. kriterlere göre değişkenlik göstermektedir. Ayrıca kuruluşta denetimi yapacak denetçi sayısı da denetim süresini etkileyen diğer bir faktördür.

Yapılan denetimlerde uygunsuzluklar tespit edilirse bunlar tüm ayrıntıları ile birlikte yazılı olarak kuruluşa bildirilir ve kuruluştan belirli bir süre içerisinde uygunsuzluklar için planladığı düzeltme ve/veya düzeltici faaliyetleri bildirmesi istenir. Planlanan faaliyetler kimi zaman bir masa başı çalışmasıyla kimi zaman da kuruluş sahasında gerçekleştirilecek takip denetimleri ile gözden geçirilir. Faaliyetlerin uygunsuzlukların kapatılması için yeterli olduğu belirlendiğinde kuruluş belge almaya hak kazanır.

Belge kapsamını belirlerken, müşterilerinizi yanılgıya düşürecek ifadelerden kaçınmalı ve kapsam dâhilindeki ürün çeşitleri ve ürün gerçekleştirme prosesleri ile ilgili yeterli ifadeler bulunmasına dikkat etmeniz gerekmektedir.